Vervanging F-16's

[ehusmann]

In de Balkan oorlog is zelfs een F-117, een van de meest stealthy vliegtuigen, afgeschoten m.b.v. een gedateerde radar en SAM.

Ik heb die beelden van die kist ook gezien. Maar over neerschieten heb ik eigenlijk in dat geval altijd mijn twijfels gehad. Als hij zou zijn neergehaald had ik verwacht dat het toestel in kleinere stukken over een groter gebied zou zijn verspreid. Die kist was voor mijn gevoel veel te intact. Ik denk eerder dat dit in werkelijkheid een technisch probleem oid was, en dat er enige desintegratie bij de impact op de grond heeft plaatsgevonden.

Het verhaal toendertijd ging dat er een spion zat op het hoofdkwartier in Italië en dat die gegevens aan de Serven heeft gegeven over de route van de F-117. De kist zou vervolgens met een simpele SAM uit de lucht zijn gehaald omdat men wist waar de kist vloog en dus gewoon kon zien.
Enfin, leuk verhaal, maar ik steek mijn hand niet in het vuur voor het waarheidsgehalte ervan.

Erwin

[Glidepath]

gelukkig, ik ben niet de enige die even achter de oortjes krabbelt en de wenkbrouwen fronst bij het lezen van de mening van die ex-klu-vlieger. Zoveel 'insight' haal ik er niet uit. jammer.
De Sukhoi is een lekker ding, sure. maar politiek onmogelijk. (wie zet er even een photoshop KLu Sukhoi in deze topic?!)

Zelf bouwen is een prima idee. (DHZ-KLu-style) de workshop komt in China, want dat is tegenwoordig de werkplaats van de wereld. Super lage prijzen. De kwalitatief hoog waardige componenten regelen we zelf via de KLu-projectmanager met producten die hij internationaal bij elkaar gaat shoppen. (geen gedoe met compensatie-orders o.i.d., gewoon het beste van het beste). Hele zaak in kratten op de boot naar China. De kisten ready to fly per boot retour. Ruwe planning: na lokaal invliegen in juni 2014 initiële operationele status batch 1.
Even denken, wat hebben we nodig.... setje wieltjes, banden, cockpit, martin-bakertje, schermpje hier en schermpje daarvoor, antennebladen, radar, kabels (geel, rood, blauw, oranje en groen, o ja en witte) radome, afvuurmechanisme, stick, paar dozijn motoren, paar slimme TU-studenten, pedalen, doosje bussen, oleo's, paar liter van dit en een paar liter van dat. Plus setjes met roundels en 4000 liter three-tone flipflop grijze lak....(etc.)

als basisontwerp kunnen we de J-12/14 en de F-108 Rapier nemen (met grote inwendige weaponsbay).

Dat was het.

sambal bij?

[SquAdmin]

Het verhaal toendertijd ging dat er een spion zat op het hoofdkwartier in Italië en dat die gegevens aan de Serven heeft gegeven over de route van de F-117. De kist zou vervolgens met een simpele SAM uit de lucht zijn gehaald omdat men wist waar de kist vloog en dus gewoon kon zien.

Zekerheid over dit soort black business bestaat niet, maar de USAF schijnt de vluchten elke dag over een min of meer zelfde route gepland te hebben. Op een gegeven moment hoefden de Serven dus alleen maar de take-off tijd van een F-117 te weten (gewoon iemand met een GSM tussen het legioen verslaggevers neerzetten) en ze konden berekenen hoe laat ze een berg hagel de lucht in moesten schieten.

Het verhaal ging zelfs nog verder: de Chinezen werden ervan verdacht om bezig te zijn met de ontwikkeling van een radar die stealth kon detecteren. Men probeerde de informatie over de gecrashte F-117 naar buiten te smokkelen en vandaar dat de USAF een bommetje door het toiletraam van de ambassade in Belgdrado liet vallen. Gewoon na afloop excuses aanbieden en je kunt weer naast elkaar zitten in de Veiligheidsraad.

Maar nu weer

[Polecat]

gelukkig, ik ben niet de enige die even achter de oortjes krabbelt en de wenkbrouwen fronst bij het lezen van de mening van die ex-klu-vlieger. Zoveel 'insight' haal ik er niet uit. jammer.
De Sukhoi is een lekker ding, sure. maar politiek onmogelijk. (wie zet er even een photoshop KLu Sukhoi in deze topic?!)

Zelf bouwen is een prima idee. (DHZ-KLu-style) de workshop komt in China, want dat is tegenwoordig de werkplaats van de wereld. Super lage prijzen. De kwalitatief hoog waardige componenten regelen we zelf via de KLu-projectmanager met producten die hij internationaal bij elkaar gaat shoppen. (geen gedoe met compensatie-orders o.i.d., gewoon het beste van het beste). Hele zaak in kratten op de boot naar China. De kisten ready to fly per boot retour. Ruwe planning: na lokaal invliegen in juni 2014 initiële operationele status batch 1.
Even denken, wat hebben we nodig.... setje wieltjes, banden, cockpit, martin-bakertje, schermpje hier en schermpje daarvoor, antennebladen, radar, kabels (geel, rood, blauw en groen, o ja en witte) radome, afvuurmechanisme, stick, paar dozijn motoren, paar slimme TU-studenten, pedalen, doosje bussen, oleo's, paar liter van dit en een paar liter van dat. Plus setjes met roundels en 4000 liter three-tone flipflop grijze lak....(etc.)

als basisontwerp kunnen we de J-12/14 en de F-108 Rapier nemen (met grote inwendige weaponsbay). Dat wat het.

sambal bij?

heerlijk haha, helemaal mee eens!! De F-11 "Rekof Fu*koFF Fighter"... als landjes als Zweden, Korea, Pakistan, Israel, India en Iran het (denken te) kunnen moeten wij dat ook kunnen!! (al ben je wel de oranje kabels voor de testkist vergeten)

[Tom Tiger]

gelukkig, ik ben niet de enige die even achter de oortjes krabbelt en de wenkbrouwen fronst bij het lezen van de mening van die ex-klu-vlieger. Zoveel 'insight' haal ik er niet uit. jammer.
De Sukhoi is een lekker ding, sure. maar politiek onmogelijk. (wie zet er even een photoshop KLu Sukhoi in deze topic?!)

Zelf bouwen is een prima idee. (DHZ-KLu-style) de workshop komt in China, want dat is tegenwoordig de werkplaats van de wereld. Super lage prijzen. De kwalitatief hoog waardige componenten regelen we zelf via de KLu-projectmanager met producten die hij internationaal bij elkaar gaat shoppen. (geen gedoe met compensatie-orders o.i.d., gewoon het beste van het beste). Hele zaak in kratten op de boot naar China. De kisten ready to fly per boot retour. Ruwe planning: na lokaal invliegen in juni 2014 initiële operationele status batch 1.
Even denken, wat hebben we nodig.... setje wieltjes, banden, cockpit, martin-bakertje, schermpje hier en schermpje daarvoor, antennebladen, radar, kabels (geel, rood, blauw en groen, o ja en witte) radome, afvuurmechanisme, stick, paar dozijn motoren, paar slimme TU-studenten, pedalen, doosje bussen, oleo's, paar liter van dit en een paar liter van dat. Plus setjes met roundels en 4000 liter three-tone flipflop grijze lak....(etc.)

als basisontwerp kunnen we de J-12/14 en de F-108 Rapier nemen (met grote inwendige weaponsbay). Dat wat het.

sambal bij?

Eigenlijk is dat een prima idee, koop een airframe en doe de rest zelf. Desnoods om kosten te drukken met Belgie en Denemarken.

[Hans Rolink]

Weer een interessante van JSFNieuws:

Bergum – In oktober 2008 verscheen een artikel op JSFNieuws over het meedoen van de Zweedse luchtmacht en de Saab Gripen NG aan internationale oefeningen.
Een voormalig jachtvlieger van de Koninklijke Luchtmacht, na zijn actieve loopbaan als vlieger werkzaam in diverse staffuncties geeft naar aanleiding daarvan bijgaande uiteenzetting over interoperabiliteit (het kunnen samenwerken van wapenuitrusting van verschillende landen, afkomstig van verschillende producenten). Tevens een korte opmerking inzake de taak van de “First entry”, een nieuwe taak voor de Koninklijke Luchtmacht na 2001.
Een wat verlate reactie, omdat ik pas recentelijk via JSF nieuws het Project Vervanging F-16 (PV F-16) actiever ben gaan volgen. Maar (ver)laat is in deze een relatief begrip, want bovenstaand artikel (“Neutraal” Zweden draait volop mee in NATO oefeningen, 14-okt-2008) en commentaar dateren van oktober 2008, terwijl het hele JSF project op zijn minst 1 tot 2 jaren achterloopt; m.a.w. waar praten wij in deze over?
Ik ben het op een groot aantal punten eens met het commentaar van Isteyns. Zo is het argument van de VS en met name Lockheed Martin dat je perse de JSF moet aanschaffen om interoperabel te kunnen zijn niet steekhoudend en getuigt het van arrogantie tegenover welwillende (kleine) NAVO bondgenoten. Je zou het zelfs kunnen omdraaien. Waarom past de VS zich niet een beetje aan andere bondgenoten aan, want die zullen ze politiek gezien en voor een maatschappelijk draagvlak graag betrekken bij NAVO dan wel VS internationale operaties en wellicht ook nodig hebben. De tijd dat de VS zelfstandig deze aardkloot kan bestieren is aan het aflopen.
Ontwikkeling positie Zweden
Eind jaren negentig heeft Zweden haar 100% neutraliteitspolitiek gedeeltelijk losgelaten. Het land bood toen in het kader van Partnership For Peace (PFP) manschappen en middelen aan NAVO aan, te beginnen met haar luchtmacht. Over peacekeeping dan wel peace enforcement operaties liet het land zich derstijds niet uit. Opmerkelijk is dat het voor nieuwe NAVO-landen en landen die toenadering zoeken, zoals in dit geval Zweden, altijd als eerste het luchtwapen wordt ingebracht dan wel op dat gebied eisen worden gesteld. Zo vervullen NAVO luchtmachten bij toerbeurt de QRA(i) functie in een aantal Baltische staten die de afgelopen jaren zijn toegetreden tot de NAVO. Dit politieke issue laat ik hier verder buiten beschouwing.
Toen Zweden destijds toenadering zocht tot de NAVO wist men er op SHAPE (het hoogste militaire NAVO commando in Europa, niet te verwarren met het politieke NAVO hoofdkwartier te Brussel) niet goed mee om te gaan. Er lag een min of meer politieke opdracht, maar vrijwel iedereen in de Air Ops Branche te SHAPE beschouwde het aanbod vanuit interoperability oogpunt als iets dat meer ellende dan voordeel zou opleveren. Maar zie hoe het tij kan keren en vooringenomen beroepsgedeformeerde standpunten onderuit (kunnen) worden gehaald. Ik was er destijds zelf bij betrokken. Zweden timmert met haar luchtcomponent internationaal voortvarend aan de weg waarbij interoperability nauwelijks of geen issue blijkt te zijn. In dit verband merk ik ook op dat Frankrijk in Afghanistan opereert met de Mirage 2000 en F-1, toch niet bepaald vierde en vijfde generatie vliegtuigen. Nog een om aan te tonen hoe voorzichtig je moet zijn met het in de toekomst kijken en het nemen van (vooringenomen) standpunten. Tien jaar of iets langer geleden wilde de VS alle B-52 en A-10 toestellen buiten gebruik stellen en zie hoe het tij is gekeerd.
Nederlandse inspanningen op terrein “interoperability”
Binnen NAVO heeft Nederland al decennia lang initiatieven ontplooid om te komen tot meer internationale industriëel militaire samenwerking, met name binnen Europa. Min of meer geslaagde projecten zijn op een hand te tellen en voor wat betreft jachtvliegtuigen geen een. De waarde van het NH 90 project moeten we nog maar afwachten. Anders ligt het met de Geleide Wapens. Hier vervult Nederland (de KLu) qua interoperability echt met succes een voortrekkersrol om te komen tot meer internationale samenwerking. Jammer dat het vooralsnog hoofdzakelijk of alleen maar Nederland, Duitsland en de VS betreft.
Kortom, zoveel als mogelijk interoperabel zijn is een goed streven, echter moeilijk te bereiken, geen fundamentele eis en zeker geen basisvoorwaarde voor vervangingsprojecten. Kijk maar naar de KL die altijd eigen eisen stelt aan (pantser)voertuigen en nauwelijks of geen binnen NAVO bestaande producten van de plank koopt. Toch worden onze KL eenheden overal met succes ingezet en gewaardeerd, althans vanuit militair oogpunt bezien. Het politieke concept/mandaat waaronder ze moeten opereren is een ander verhaal dat ik hier buiten beschouwing laat.
Vredesinzet Gripen met weinig hulpmiddelen
Dat de Gripen kan opereren vanaf korte strips, door gewone soldaten kan worden geserviced en de gehele logistieke ondersteuning voor 4 kisten in een Hercules kan is mooi meegenomen. Voor de Zweden altijd een eis geweest, maar in de toekomst wellicht ook niet onbelangrijk voor de NAVO en dus Nederland. Wie weet waar de Klu na terugtrekking uit Afghanistan wordt ingezet; misschien wel in ergens in Afrika. Brandhaarden en genocide daar te over, helaas politiek nog niet belangrijk, maar dat kan snel veranderen gelet op belangrijke grondstoffen, al is het maar die specifieke grondstoffen voor GSM-mobieltjes. Helaas zijn 8000 voet lange runways (NAVO eis) daar dun gezaaid.
Maar met de opmerking van de heer Isteyns dat het Zweedse concept (zie hierboven) de val van Sebrenica had kunnen voorkomen ben ik het volkomen oneens. De KLU had meer dan voldoende assets aanwezig te Villafranca en had die volgens mij ook gewoon moeten inzetten ter ondersteuning van eigen grondtroepen en de in gevaar zijnde moslims die wij moesten beschermen. Maar politiek durfde of wilde men dat niet en ging men akkoord met een Franse generaal die inzet tegenhield. Een zeer trieste zaak.
Verbazing over “First entry” taak
Tot slot nog kort iets buiten dit artikel. Nederland (de Klu) heeft altijd gestreefd naar het beste luchtwapen in het middenspectrum, want een mix van gespecialiseerde vliegtuigen voor één bepaalde taak kan Nederland zich financieel gewoonweg niet veroorloven. Wat schets mijn verbazing? Nederland blijkt te willen meedoen aan ‘first entry’ operaties, net zoals enkele jaren geleden werd bepleit voor cruise missiles op schepen van de Koninklijke Marine. Voor ‘first entry’ is de Joint Strike Fighter niet geschikt. Dat vliegtuig kan pas in een latere fase van een luchtoorlog worden ingezet of, indien het toch ‘first entry’ betreft alleen onder de paraplu van andersoortige vliegtuigen.
De auteur was voorheen jachtvlieger bij de KLu, stafmedewerker bij SHAPE (NAVO) en militair attache.

Ik vraag me af welke oud vlieger in Bergum woont, die tevens ergens Air Attache geweest is...

Deze materie volgende wordt ik steeds moedelozer richting de JSF. De laatste keer dat er zo'n Jack of all trades but master of none moest worden ontwikkeld leidde dat tot de F-111. Prachtige bommenwerper op het laatst, maar als Navy fighter een ramp.

Bron: http://www.jsfnieuws.nl/?p=355" onclick="window.open(this.href);return false;
Hans.

[Polecat]

Qua ontwikkeling heb je wel gelijk, maar denk dat je de F-15/F-16 even vergeet; die zijn dan wel niet als zodanig ontwikkeld, maar tonen zich op beide vlakken toch aardig geschikt voor het multi-role begeuren...?

Maar het zelfde als met hageman's reactie, wat beklijft nu van deze mail?? Wil deze man Gripens? Van de JSF is ie in elk geval niet al te overtuigd...

Deze materie volgende wordt ik steeds moedelozer richting de JSF. De laatste keer dat er zo'n Jack of all trades but master of none moest worden ontwikkeld leidde dat tot de F-111. Prachtige bommenwerper op het laatst, maar als Navy fighter een ramp.

en toch, beetje dagdromend.... je keilt daar een wrede state-of-the art AESA radar in (nosecone zat, dus daar kan me een schotel in van heb ik jouw daar....) Je hangt er een partij defensive ESM/IRCM aan en op (kan wat gewicht hebben) een mooi pakketje Raytheon pijltjes... en volgens mij heb je dan een aardige long-range superiority fighter... Long legs, endurance, speed, payload, 2-crew..... Zolang je niet in een dogfight komt zit je volgens mij nog aardig comfy.....

[Hans Rolink]

De F-15 en F-16 tonen zich goede multi role kisten, ja, dat klopt. Wat mij tegenzit bij de hele JSF is dat er zo veel verschillende "soorten" end users zijn. Gewone luchtmachten, een klant met een carrier met katapults en klanten die een VSTOL versie willen. Bij de F-15 en F-16 was alles tenminste straightforward. In het geval van de JSF moeten al die eisen worden gecombineerd in drie airframes die zo min mogelijk van elkaar mogen verschillen. Een F-111 situatie dus weer.
Ik was destijds een warm voorstander van de F-16 boven de andere twee (Mirage F.1 en Viggen) en wil ook nu het beste voor de KLu, maar is de JSF wel het beste?
Hoe kun je nu een vliegtest programma runnen zoals dat bij de JSF gebeurt? Er zijn nu amper 100 vluchten gemaakt, men moet er nog duizenden, het voor de KLu relevante prototype vliegt nog niet eens en desalniettemin moet hetzelfde bul in 2012 IOC bij de USAF krijgen? En dan zegt LockMart doodleuk dat men test om vooraf doorgerekende modellen te bewijzen!
Kan toch nooit....

Hans.

[Polecat]

er wordt wel heel veel digitaal getest tegenwordig he, dus vor een deel klopt het wel (kijk maar naar Formule 1, die pompen een paar honderd miljoen in een ootootje en hebben maar 6 echte circuit-testdagen meen ik...) De Gripen NG vliegt ook nog niet, en ik gok inderdaad dat beide die IOC datum nooit halen.... (welk nieuw type, militair of civiel van de afgelopen tien jaar wel trouwens...)

[Hans Rolink]

Digitaal testen, zo weinig mogelijk testen, optimistisch naar de klant toe zijn, tot je dienst, maar de laatste tijd ontaardt het in professioneel gepruts. De JSF is niet het enige slachtoffer overigens, zie ook de Boeing 787. Met veel fanfare uitgerolled in.......juli 2007. En? Vliegt-ie al?

Hans.

[Glidepath]

'latest news', misschien een verrassing, maar
De Gripen NG Demo heeft intussen 'supercruise' aangetoond.

((mental note: Malle Zweden, beetje hard én zuinig willen vliegen met een kist die sowieso al meer fuel & range heeft dan de J-39D. tsss. ))

[SquAdmin]

Laatste nieuws: het testprogramma voor de JSF-motor ligt volgens de fabrikant een maand voor op schema. Zie : http://www.fighterengineteam.com/press/feb02_09.html" onclick="window.open(this.href);return false; (link gevonden via Alert5.com).

Ik ben erg benieuwd of JSFNieuws.nl dit nieuws ook zal melden, de site claimt immers objectief te berichten.

[Rockville]

'In mei oordeel JSF afdracht voor industrie'

DEN HAAG - Het zal nog tot in mei duren voordat er een uitspraak komt in het geschil tussen het bedrijfsleven en het ministerie van Economische Zaken over het percentage dat het moet betalen over de omzet uit opdrachten voor de bouw van het gevechtsvliegtuig JSF.
Dat blijkt uit het onderzoek van de Algemene Rekenkamer dat dinsdag naar de Tweede Kamer is gestuurd. De Rekenkamer schrijft dat op basis van informatie van staatssecretaris Jack de Vries van Defensie.
Het bedrijfsleven spande vorig jaar een arbitrage aan tegen het ministerie. Het vindt dat het een te groot deel van de omzet moet afdragen aan de overheid. Volgens Economische Zaken moet de industrie 10,1 procent afdragen. De industrie stelt dat de overheid zoveel profijt heeft van de gedaalde dollarkoers dat zij niets hoeft te betalen.
Nederland besloot in 2002 voor 800 miljoen dollar mee te doen aan de ontwikkeling van het Amerikaanse gevechtsvliegtuig. De Nederlandse industrie kwam daardoor in aanmerking voor Amerikaanse orders. Het kabinet beloofde dat dit de belastingbetaler niets mocht kosten. Daarom moest de industrie een percentage van de omzet afdragen.

Telegraaf, di 03 feb 2009, 17:45

[Rockville]

Rekenkamer: Defensie te eenzijdig gericht op JSF

DEN HAAG -
De Tweede Kamer krijgt nog steeds geen volledig en actueel overzicht van wat de Joint Strike Fighter (JSF) Nederland gaat kosten. Dat komt onder meer omdat Defensie het prijspeil voor het project sinds 2005 niet meer heeft aangepast. Ook blijven sommige risico's en onzekerheden buiten beeld, evenals de gevolgen als Nederland alsnog uit het project stapt.
Dat schrijft de Algemene Rekenkamer in haar jaarlijkse rapport over de stand van zaken rond de JSF, dat dinsdag aan de Tweede Kamer is overhandigd. Volgens het instituut is Defensie te eenzijdig gericht op het Amerikaanse vliegtuig.
Nederland stak sinds 2002 ruim 730 miljoen euro in de ontwikkeling. Er is een budget van 5,7 miljard euro voorzien om 85 jachttoestellen te kopen en ruim 9 miljard voor de exploitatie. De kosten zijn gebaseerd op Amerikaanse aannames en ramingen uit de VS en zijn moeilijk op betrouwbaarheid te toetsen. Defensie geeft veel informatie over kosten maar die is niet goed vergelijkbaar.

Besluit
De Rekenkamer wijst erop dat Defensie de keuze voor de JSF al in 2006 had voorbereid. Door de vroegtijdige val van het kabinet, kwam er geen besluit. Het huidige kabinet sprak bij de formatie af dat pas in 2010 wordt besloten welk toestel de F-16 zal vervangen. Vooral de PvdA heeft moeite met de JSF.
Volgens de rekenmeesters lijkt Defensie geen rekening te houden met een andere keuze dan de JSF. In de praktijk gaat het alleen om de Zweedse Saab Gripen NG. Zo heeft het kabinet nauwelijks gekeken wat het financieel zou betekenen als Nederland toch stopt met de JSF. De Rekenkamer vindt dit wel relevant voor de Tweede Kamer om een keuze te kunnen maken.

ANP | Gepubliceerd op 03 februari 2009, 18:05

[Rockville]

Vollediger en actueler informatie over JSF nodig

Dit is een origineel persbericht.

Algemene Rekenkamer actualiseert kostenindicatie uitstapscenario

De Tweede Kamer dient vollediger en actueler informatie te krijgen over de kosten van het JSF-programma. Het beeld dat het Ministerie van Defensie schetst is veelal eenzijdig. Bovendien zijn de risico's van eventuele aanschaf van het jachtvliegtuig Joint Strike Fighter als vervanger van de F-16 op het gebied van ICT en personeel nog niet weggenomen.

Dit stelt de Algemene Rekenkamer in het rapport Monitoring verwerving Joint Strike Fighter. Stand van zaken oktober 2008, gepubliceerd op 3 februari 2009. In het monitorrapport schetst de Algemene Rekenkamer de ontwikkelingen rond de Nederlandse deelname aan het JSF-project.
Net als in het monitorrapport eind 2007 stelt de Algemene Rekenkamer vast dat het Ministerie van Defensie aan de Tweede Kamer geen volledig geactualiseerd en in de tijd onderling vergelijkbaar overzicht geeft van de kosten voor het JSF-programma. Het programma omvat meer dan het JSF-project waarover de Tweede Kamer volgens de regeling Grote Projecten informatie van het ministerie krijgt. Sommige risico's en onzekerheden blijven hierdoor buiten beeld, zoals de effecten van de kostenontwikkeling op de mogelijkheden voor verwerving van ander defensiematerieel. Ook onzekerheden rond de besluitvorming en aantallen te bestellen JSF-vliegtuigen in partnerlanden blijven bijvoorbeeld buiten beschouwing.

Algemene Rekenkamer maakt kostenoverzicht per oktober 2008
De Algemene Rekenkamer heeft opnieuw een overzicht van de Nederlandse kosten voor het JSF-programma gemaakt. In vergelijking met vorig jaar zijn de kosten voor de JSF-ontwikkelingsfase voor Nederland gedaald en de verwachte verwervingskosten gestegen. De betrouwbaarheid van gegevens over verwerving en exploitatie van JSF-toestellen is beperkt. Nederland is hierbij in grote mate afhankelijk van de Verenigde Staten en heeft relatief weinig mogelijkheden om de informatie op betrouwbaarheid te toetsen. Verder is informatie veelal gebaseerd op schattingen en veronderstellingen. Het is daarom onduidelijk of de voorziene 5,7 miljard euro volstaat voor de aanschaf door Nederland van 85 toestellen. Het Ministerie van Defensie zou jaarlijks het verwervingsbudget moeten actualiseren en voor inflatie en de actuele plandollarkoers moeten corrigeren, zoals het ook bij andere materieelprojecten doet. Dat geeft een duidelijker inzicht. Ook de JSF-testfase - geschatte kosten: 290 miljoen euro - kent nog financiële onzekerheden.

Algemene Rekenkamer voorziet ICT-risico's bij ingebruikname JSF
Beleidsambities en de inzet van tijd, mensen en middelen moeten binnen het project vervanging F-16 met elkaar in overeenstemming zijn. De Algemene Rekenkamer ziet nog steeds risico's mede door de krappe personele projectbezetting bij Defensie. Zo is aandacht nodig voor noodzakelijke voorbereidingen als de aanpassing van vliegbases voor JSF-toestellen. Invoering van het Amerikaanse JSF-informatiesysteem ALIS en koppeling aan toekomstige Nederlandse ICT-systemen blijkt een hoog risico voor het tijdig operationeel krijgen van de JSF.

Kostenberekening uitstapscenario JSF-ontwikkeling is voorhanden
Defensie informeert de Tweede Kamer tot nu toe niet over de kosten voor de Staat als Nederland besluit eenzijdig en voortijdig uit de ontwikkeling van het JSF-programma (SDD-fase) te stappen. Informatie over de uitstapkosten is wel voorhanden aangezien de Ministeries van Defensie, EZ en Financiën indicatieve berekeningen hebben gemaakt. De Algemene Rekenkamer heeft deze becijfering geactualiseerd: het kost de Staat indicatief ten minste 316 miljoen euro als Nederland JSF-toestellen 'van de plank' koopt, oplopend tot indicatief ten minste 430 miljoen euro als Nederland geen JSF's aanschaft.

Bestuurlijke reactie en nawoord Algemene Rekenkamer
In reactie op dit rapport stelt de staatssecretaris van Defensie, mede namens de ministers van Financiën en Economische Zaken, dat de informatie die de Tweede Kamer krijgt aan de criteria voldoet. De kandidatenvergelijking die onlangs is gepubliceerd levert aanvullende informatie op. Hij wijst op verbeteringen in het projectbeheer van afgelopen jaar. De bewindsman acht het risico bij gebruik van ALIS laag. De Algemene Rekenkamer wijst er echter op dat ook het Ministerie van Defensie zelf politieke, organisatorische en economische risico's ziet bij ingebruikname van ICT-systeem ALIS.

Diverse rekenkamers volgen proces
De Algemene Rekenkamer publiceert sinds 2005 monitorrapporten over de stand van zaken rond de verwerving van de JSF in het kader van het project Vervanging F-16. Met de rekenkamers van Italië, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Noorwegen, Turkije, Canada, Australië en de Verenigde Staten wordt informatie uitgewisseld. In maart brengt de Amerikaanse rekenkamer een rapport uit over de voortgang van het Amerikaanse JSF-programma en nieuwe kostenschattingen.

Algemene Rekenkamer,
Publicatietijd: 03/02/2009 17:48